Graag wil ik u vertellen wat mijn bevindingen zijn over de grote plannen die de gemeente heeft met Zuiderpark. Vanaf het voorjaar 2000 toen de eerste voorlichtingsbijeenkomsten werden georganiseerd, ben ik in de Werkgroep Natuurlijk Zuiderpark (sinds april een Stichting) betrokken bij het kritisch volgen van de stappen die de gemeente ondernam.
De eerste reden die de (deel)gemeente aanvoerde om het park op de schop te nemen, was: “er komen te weinig mensen”. Wij begrepen al snel dat dit voortkwam uit een heel speciale manier van rekenen. De plannenmakers noemden als oppervlakte van het park namelijk het enorme getal van 220 ha. Daarop kun je alleen maar komen als je letterlijk alles meetelt: de Zuiderbegraafplaats, het Crematorium, alle voetbal- en andere sportvelden en niet te vergeten de volkstuincomplexen.
Alle openbaar toegankelijke ruimte bleek bij elkaar maar zo’n 44 ha. te zijn. Deel je dat door
het aantal bezoekers, dan kom je tot het verrassende oordeel dat er in het Zuiderpark per hectare jaarlijks meer bezoekers komen dan in het Kralingse Bos ! De plannenmakers vonden dat we daar nou niet meer al te veel over moesten zeuren. Al snel werd het argument van te lage bezoekersaantallen niet meer genoemd. En logisch, want op een zonnige zomerdag kunnen er ook maar weinig mensen meer bij.
In eerste instantie zat er eigenlijk nog een positief kantje aan de plannen. De Zuiderparkweg zou verdwijnen waardoor het park meer één geheel zou worden. Maar al spoedig was dit van de baan; te duur, te lastig, Ahoy zou nooit akkoord gaan. Geen nood: er was een andere manier om “de parkdelen aan elkaar te smeden”. De waterplas die daarvoor gegraven moest worden, zou met een breedte van zo’n 100 meter onder de Zuiderparkweg doorlopen ! Dat zou zorgen voor de nodige eenheid in het park.
Stelt u zich dit eens voor: een enorm, langgerekte meer met in het midden het Metroviaduct en er vlak naast de vierbaansweg over een enorm viaduct. Vanaf alle plaatsen in het park zullen we hiermee geconfronteerd worden. Daarnaast is het natuurlijk bij iedereen bekend, dat geluid over water heel ver en heel makkelijk verder gedragen wordt.
Het eerste argument voor het nieuwe water, “de parkdelen aaneensmeden” is al een onzinnige, maar het wordt nog maller. Het tweede aangevoerde argument is dat het een grote, recreatieve waarde zou hebben. Zwemmen, kanovaren, vissen en schaatsen worden dan als mogelijkheden genoemd. Zwemmen wordt echter een hachelijke zaak; het blijft water net zoals de huidige kanovijver, ondiep en snel opgewarmd en dus met de gevaren van blauwalg, botulisme en ziekte van Weil en zo nu en dan na een hevige regenbui zelfs riooloverstort uit aangrenzende wijken. Nee, zwemmen doe je in een fijn openluchtbad zoals wij dat in Rotterdam Zuid niet schijnen te mogen hebben.
Omdat ik zelf een kanoliefhebber ben, kan ik u verzekeren dat het varen op een grote, rechte plas erg snel verveelt en u zult het met me eens zijn dat een kano- of roeibotenverhuurbedrijf hier niet veel bestaansrecht zal hebben. Over schaatsen wil ik het maar niet eens hebben, daar offer je geen enorm aantal bomen voor op.
Maar met deze flutargumenten wordt het water nog steeds verdedigd, terwijl het 14 hectare van de kostbare, openbare ruimte gaat kosten. Er zal heel veel voor gaan verdwijnen: grasvelden, wandelpaden, bomen en onderbegroeiing, rust en stilte. Waarschijnlijk zult u inmiddels wel gehoord hebben, dat een telling van het Milieucentrum Rotterdam op een aantal van 10.000 te kappen bomen kwam. Dit getal is nooit tegengesproken door de gemeente, dus kun je er vanuit gaan dat het een realistisch getal is of misschien zelfs wel aan de lage kant.
Er is nog een reden voor het water genoemd: de toekomst zal meer regen geven en dat moet worden opgevangen. Het is echter wel een heel simpele oplossing om dat probleem midden in het park te dumpen. Het is namelijk niet het probleem van het park, maar van de omliggende, dichtbebouwde wijken en vooral ook de 5 ha.verhard terrein van Ahoy neemt hiervoor een groot deel van voor zijn rekening. Er is weinig creatief nagedacht over andere oplossingen. Onze groep heeft verschillende alternatieven aangedragen (bijvoorbeeld een bergbezinkbak onder de parkeergarage van Ahoy of een deel van de Waalhaven ervoor gebruiken), maar nu eenmaal de weg van het Zuiderpark is ingeslagen, kan blijkbaar niet meer worden afgeweken.
Een ander hoofdthema in het Masterplan is het uitgaan van een volkomen andere grondgedachte over het park dan de ontwerper, dhr. Hanekroot had. Het park is in de jaren vijftig aangelegd in de Engelse landschapsstijl. Dat houdt in dat het een romantische uitstraling heeft: kronkelige paden met na iedere bocht een ander uitzicht en voorzien van smalle waterlopen met bruggetjes. Voorzieningen als voetbalvelden en volkstuinen werden met opzet aan de randen gebouwd en de kern van het park bevindt zich dan ook echt in het midden. Daar zie je niet de omliggende wijken, bebouwing en verkeerswegen, maar kun je je in een echt bos wanen. Dat nu is de kracht van het Zuiderpark: het is een oase van groen en rust. En juist dat willen de plannenmakers veranderen: er zullen weinig paden overblijven en ze zullen recht en lang zijn; er komt doorzicht naar alle kanten: huizen en sportvelden zullen prominent in zicht komen, want bospercelen langs de randen van het park zullen worden omgevormd tot kleine boomgroepen, een soort eilandjes van bomen in een grasvlakte. Van beslotenheid of verrassende doorkijkjes zal geen sprake meer zijn. Koud, kil en winderig wordt het klimaat, terwijl de geluidsoverlast enorm zal toenemen. Voor mens en dier helaas een onaangename omgeving.
Natuurlijk hoort een park onderhouden te worden. Dat is er de laatste flink bij ingeschoten. Het lijkt erop dat er al jaren niets meer aan onderhoud gedaan is, omdat men wist dat deze grote ingreep op stapel stond. Misschien zelfs wel om deze grote ingreep te rechtvaardigen. Al jaren ergeren veel bezoekers zich terecht aan het nalaten van onderhoud en nu zullen ze zich weer verbijten, omdat het park het komende decennium door de enorme schaal van de aanpak nauwelijks toegankelijk en bruikbaar zal zijn. Vooral het graven van de twee enorme waterplassen (namelijk een hele grote en een wat kleinere aan de noordrand achter Hannie Dekhuizen) zal een schrikbarende overlast veroorzaken. Tienduizenden kubieke meters grond moeten worden afgevoerd en verplaatst van het ene parkdeel naar het andere.
Hoewel we als werkgroep door de ambtenaren van de DS&V in de afgelopen jaren keurig op de hoogte werden gehouden van alle plannen, kan ik toch niet anders concluderen dat er van enige serieuze inspraakmogelijkheid geen sprake is geweest. Als de gemeente praat over “het succesvolle participatietraject” dan bedoelt men een serie avonden in de omringende wijken waarvoor vooral allochtone wijkbewoners werden uitgenodigd. Onder het genot van een feestelijk hapje en drankje kon men zijn wensen omtrent de inrichting van het park naar voren brengen. Maken we de prullenbakken nu groen of rood? Daar ging het om. Toen wij op een van de avonden met kritiek op de principes van het plan kwamen, werden we bijna op straat gezet. Het was echt niet de bedoeling om kritisch ten aanzien van de uitgangspunten te zijn. Kortom: het was een schertsvertoning; een middel om goede sier te maken, maar inhoudelijk van geen belang.
In december 2001 werd het Masterplan Zuiderpark in principe door alle politieke partijen in de gemeenteraad aanvaard. Vooral de toen nog belangrijke PvdA vertegenwoordiging met wethouder Els Kuiper voorop, was zeer ingenomen met het plan. Dat verklaart ook waarom het dagelijks bestuur van de deelgemeente Charlois geen enkele kritiek op het plan kan verdragen. Het is hun stokpaardje en overduidelijk een prestige-project geworden.
Er begint echter steeds meer kritiek te komen. Bij de bewoners van Charlois is er zeker geen draagvlak voor het plan. Wij hebben al enkele duizenden handtekeningen verzameld van tegenstanders. Op 1 oktober stopt onze actie en we hopen kort daarna 10.000 handtekeningen aan wethouder Bolsius te kunnen overhandigen. Een aantal dat niet te negeren valt. Inmiddels raken ook steeds meer politici ervan overtuigd dat de vele miljoenen euro’s die hiervoor nodig zijn, beter besteed kunnen worden. Voor een fractie van het beoogde bedrag kan het park prima en met behoud van het oorspronkelijke ontwerp opgeknapt worden. Zorgen we verder voor goede afspraken over beheer en toezicht, dan kan het Zuiderpark nog een lange en waardevolle toekomst tegemoet gaan!
Wilt u onze stichting steunen, tekent u dan de handtekeningenlijsten die op dit moment circuleren of kijkt u op onze website www.zuiderparkrotterdam.info
Theo de Man, secretaris van de Stichting Natuurlijk Zuiderpark