Anne van Veenen op de foto in het midden genietend van de soep, die op het symposium werd geserveerd. Zijn betoog was: “Toekomst van BOP is al begonnen!”
Hierna volgt een samenvatting van zijn bijdrage aan symposium van Bewoners Organisatie Pendrecht over de toekomst van de bewonersorganisatie op 16 april 2007
In de loop van de tijd is het bewonersinitiatief in Pendrecht veranderd. Maar bij nieuwe ontwikkelingen zijn ook oude patronen en initiatieven blijven voortbestaan. Als een soort archeoloog kun je verschillende lagen ontdekken binnen de BOP.
Het naast elkaar bestaan van verschillende patronen maakt de BOP tot een veelzijdig geheel dat model kan staan voor een toekomstvaste bewonersorganisatie.
Maar de veelheid van activiteiten maakt het beheer en bestuur van de organisatie complexer.
Overleg en onderhandeling
Eerste en oudste laag is ‘overleg en onderhandeling’. De BOP ontstond 20 jaar geleden, in 1987, als een samenwerkingsverband op wijkniveau van de bewonerscommissies van de corporaties. Daarmee ontstond een wijkorganisatie die niet alleen kon optreden als overlegpartner naar de corporatie, maar ook naar de gemeente die plannen had voor grootscheepse herstructurering in de 3e ring.
Formele positie van de Rotterdamse bewonersorganisaties was dat per wijk één organisatie faciliteiten kreeg van het gemeentebestuur voor het organiseren van de participatie in de stadsvernieuwing. Een beleid dat later door de deelgemeenten werd overgenomen.
Daarmee is de eerste taak van de Bewonersorganisatie Pendrecht gegeven: het organiseren van overleg (en als dat nodig is van actie) van bewoners rond woningverbetering en herstructurering. Het terrein werd als snel verbreed met wijkbeheer en leefbaarheid in de brede zin van het woord.
In de jaren 90 veranderde het participatiebeleid van de deelgemeente. Centraal staat niet langer de centrale bewonersorganisatie als spreekbuis van de wijk, maar ‘de organisatie van bewoners’, het stimuleren en overkoepelen van bewonersinitiatieven van verschillende groepen in de wijk.
Opzoomeren
Tweede laag binnen de bewonersorganisatie is het opzoomeren, in Pendrecht gestart in 1994 op Opzoomerdag, met activiteiten in 38 straten en een pleindiner met 300 deelnemers. Ook het Turks Huis deed toen al mee.
“Vergadertijgers vullen plantenbakjes” luidde de kop boven een artikel over opzoomeren in Pendrecht. Naast ‘overleg’ kwam het ‘zelf dingen doen’ in de straat om de onderlinge contacten te versterken en de woonomgeving op peil te houden. Kinderen spelen daarbij vaak een grote rol en dat stimuleert vrouwen en moeders om mee te doen.
Opzoomeren verlaagt de drempel om deel te nemen aan buurtactiviteiten en het spreekt bewoners met uiteenlopende achtergrond en herkomst aan.
Door de nieuwe initiatieven en mensen verandert het karakter van de bewonersorganisatie. De centrale wijkorganisatie krijgt het karakter van een netwerkorganisatie van verschillende zelfstandige groepen die actief zijn op uiteenlopende terreinen.
Campagne Vitaal Pendrecht
Derde laag in de ontwikkeling van bewonersinitiatieven is Vitaal Pendrecht. Kenmerk daarvan is dat het meer een campagne is dan een organisatie.
Bewoners, organisaties en instellingen in de wijk werken samen bij het organiseren van een groot evenement, het jaarlijkse kerstfeest op plein 1953. Daarbij worden nieuwe personen actief en worden nieuwe banden gesmeed tussen instellingen, corporatie en deelgemeente.
Een campagne vraagt een lichte en tijdelijke organisatie vorm, los van bestaande structuren. Het schept ruimte voor nieuw initiatief.
Pendrecht Universiteit
Jongste laag in de ontwikkeling van het bewonersinitiatief is de Pendrecht Universiteit. Bewoners treden op als de deskundigen als het gaat om het leven in de wijk en vertellen hun verhaal aan beleidsmakers en onderzoekers.
Dat vindt plaats via goed voorbereide panelgesprekken met bewoners over veiligheid, jeugd en andere kwesties. Bewoners vertellen ook hun verhalen in theatervorm, in de Pendrecht Monologen.
Met de Pendrecht Universiteit wordt een nieuwe manier gevonden om de stem van bewoners te laten horen naar instanties en politici.
Toekomst begonnen
De georganiseerde bewonersactiviteiten in Pendrecht zijn divers en uiteenlopend. Ze bieden gelegenheid aan heel verschillende soorten mensen om actief te worden en zich in te zetten. Dat is een kenmerk van een toekomstvaste bewonersorganisatie.
De verschillende activiteiten staan naast elkaar en hebben eigen ’trekkers’. Er is niet één vast patroon voor bewonersinitiatieven of één centraal sturingscentrum. Er varen meerdere bootjes op de rivier.
Het opbouwwerk speelt een belangrijke rol in het stimuleren en organiseren van deze bewonersinitiatieven. De beschikbaarheid van laagdrempelig opbouwwerk dat kan werken op de agenda’s van bewoners is een tweede kenmerk van een toekomstvaste bewonersorganisatie.
Faciliteiten
Door het grote aantal uiteenlopende activiteiten, samenwerkingspartners en financiers begint de bewonersorganisatie organisatorisch uit haar jasje te groeien. De verenigingsstructuur die dateert uit een vroegere periode begint te knellen en het wordt moeilijker om mensen te vinden om bestuursfuncties te vervullen binnen de complexe organisatie. Vrijwilligers willen niet dag in dag uit beschikbaar zijn en hebben een voorkeur voor meer afgebakende taken.
Een mogelijkheid om vrijwilligers te ontlasten is om beheertaken onder te brengen in een stichting die fungeert als facilitair bedrijfje voor bewonersinitiatieven in Pendrecht. Het bestuur van een dergelijke stichting heeft een beperkte voorwaarden scheppende taak en zou kunnen bestaan uit personen met bestuurlijke ervaring uit Pendrecht, op voordracht van aangesloten organisaties en bewonersgroepen.
Een voorbeeld de stichting Vitaal Pendrecht.
De vrijwilligers die actief zijn binnen de verschillende bewonersinitiatieven kunnen op deze wijze worden ontlast. Het biedt tevens mogelijkheden om nieuwe bewoners van Pendrecht die werkzaam zijn binnen instellingen en bedrijven te betrekken bij de organisatie.
Ook organisatorisch kan de BOP op deze wijze toekomstvast worden gemaakt.
Anne van Veenen, april 2007