Zondagmiddag 11 december vond de laatste aflevering van de concerten in het kader van de Zondagmiddagmuziek in de Open Hof Kerk plaats. Ad Libitum voerde o.l.v. Frank de Groot Die Weihnachtsgeschichte, op. 10 (1933) van Hugo Distler voor vierstemmig koor a capella en vier solisten uit. Organist Bas de Vroome speelde muziek van Hugo Distler en Julius Röntgen uit en gaf een toegift met het middeleeuwse kerstlied: ‘Joseph lieber, Joseph mein’ naar een bewerking van Ernst Pepping.
De voorzitter van de kerkenraad, Guus Ruil opende het laatste Zondagmiddagmuziek-concert van 2011. Hij was blij met de grote opkomst en ook ingenomen met de uitvoerenden, het kamerkoor Ad Libitum, dat vertaald ‘naar believen’ betekent. Hij wist zeker dat het koor dat waar zou maken. Bovendien stond Bas de Vroome op het programma. De organist zou net als Ad Libitum werk van Hugo Distler brengen. Hij vroeg en kreeg een warm en hartelijk applaus voor het koor, dat in de recreatieruimte opgesteld stond en door het applaus gedragen binnenkwam.
Het koor begon met ‘Die Weihnachstgeschichte van Hugo Distler, een stuk voor vierstemmig koor a capella en vier solisten. De verteller vertolkt door bariton Gert Jan Grinwis, de engel door sopraan Ginette Puylaert, Maria door mezzosopraan Veronika Burger en Herodes en Simeon door bariton Jorne van Bergeijk. De beide baritons maakten ook deel uit van het kamerkoor geleid door dirigent Frank Groot.
Die Weihnachtsgeschichte was de avond ervoor in het Stedelijk Museum Schiedam vertolkt door Ad Libitum.
Distler schreef Die Weihnachtsgeschichte, opus 10 in 1933 toen Adolf Hitler aan de macht kwam. “Eine wunderbare Komposition” noemde de pers het. De componist gebruikte voor het kerstoratrium delen uit het kerstverhaal naar de evangelisten Lucas en Marcus en wisselden dat af met zeven koraalvariaties op het lied ‘Es ist ein Ros entsprungen’.
Hij begon met voor de tijd waaronder men leefde een buitengewoon toepasselijke tekst van de profeet Jesaja: ‘Het volk dat in duisternis wandelt zal een groot licht zien’.
Mooie zang, prachtige teksten en de geweldige akoestiek bracht het publiek in de ban van ademloos luisteren en genieten.
Aarzelend begon het applaus na afloop, alsof men het jammer vond dat het al voorbij was. Doch het klappen werd enthousiaster en enthousiaster zeker toen Frank de verteller, Gert Jan Grinwis naar voren schoof.
Het koor ging daarna zitten en luisterde mee naar Bas de Vroome die op het Vierdagorgel Hugo Distler’s Orgelpartita ‘Nun komm’ der Heiden Heiland’ opus 8 nummer 1 (1932) speelde. Voor ingewijden Gezang 122 van Martin Luther.
Echte kerkmuziek, die beloond werd met een luid applaus. De organist liep het gangpad uit richting de recreatieruimte en deed oordoppen uit. Dat heb je als organist wel nodig bij dergelijke muziek, want je zit als het ware in het orgel. En bij dit stuk van Distler gaan alle registers open.
Na de pauze:
Opnieuw orgelmuziek van Hugo Distler.
Orgelsonate (Triosonate), opus 18 nr. 2 (1939)
I. Rasche, energische Halbe
II. Einleitung: Sehr erregte Achtel, dabei frei im Zeitmass – Gehende Viertel, gelassen
III. Recht geschwinde Achtel
Muziek uit een gelukkiger tijd van de componist. Hij had zelf een huisorgel gekocht en dat inspireerde hem tot het maken van wel dertig orgelstukken.
Volgens zijn leerling Alexander Kern speelde Distler het werk zelf met een heldere klankleur, dun en doorzichtig geregistreerd. Heel iets anders dan voor de pauze.
Distler voltooide de Triosonate kort voordat de Tweede Wereldoorlog begon. De angst om naar het front geroepen te worden vrat aan hem. Vrienden maakten zich altijd al zorgen om de componist van prachtige kerkmuziek. Een vulkaan, die elk ogenblik kon uitbarsten. Op Allerheiligen in 1942 pleegde hij dan ook zelfmoord gedreven door levensangst.
Na de orgelmuziek vervolgde Zondagmiddagmuziek met een uitvoering van het koor van Motetten (1929) van Julius Röntgen voor vierstemmig koor a capella.
Darum so haben wie des rechten Weges gefehlet
Wie ein Hirte seine Schafe suchet (première)
Verbaasde blikken bij het koor toen na de laatste noten er toch geluid in de kerk bleef hangen. Een brandweerauto draaide de Dinteloordstraat in. Even later gevolgd door een ladderwagen en nog een brandweerauto. Wat er aan de hand geweest is? Wie zal het zeggen.
Het koor vervolgde met het laatste deel:
Kommet her zu mir alle
Ook muziek uit bange tijden. Röntgen maakte de Motetten vier jaar voor Distler’s kerstoratorium. En opnieuw muziek waarin de grote meester Bach doorklink.
Beklemmende maar ook prachtige muziek. En een razend enthousiast publiek. Organisator Jan van Dijk bedankte, nadat de uitvoerenden in de bloemen gezet waren, hen zeer hartelijk.
Hij liet niet na om iedereen te wijzen op zondag 5 februari 2012, wanneer de volgende editie van de Zondagmiddagmuziek in de Open Hof Kerk plaats zal vinden.
En kondigde ook nog een prachtige toegift aan. Het koor zong ‘Joseph lieber, Joseph mein’ een eeuwenoud kerstlied naar een bewerking van Ernst Peppin. Met de zin van Maria gericht aan Joseph erin: ‘Lass uns wiegen mein Kinderlein’.
Weg duisternis, alhoewel het buiten helemaal donker geworden was.
Laat nu de kerst maar komen.